Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct
 | This policy is approved by the Wikimedia Foundation Board of Trustees. It may not be circumvented, eroded, or ignored by Wikimedia Foundation officers or staff nor local policies of any Wikimedia project. |
Pse është i nevojshëm Kodi Universal i Sjelljes dhe Etikës
Ne besojmë në fuqizimin e njerëzve në mënyrë që të jenë sa më aktivë në projektet dhe hapësirat e Wikimedia-s, si dhe të bëhen pjesë e vizionit tonë për një botë në të cilën të gjithë mund të ndajnë njohuritë me njëri-tjetrin. Ne besojmë se komunitetet dhe kontrubuesit tanë duhet të jenë të shumtë, gjithëpërfshirës dhe të kenë qasje sa më të mirë. Ne përpiqemi që këto komunitete të jenë mjedise pozitive, të sigurta dhe të shëndetshme për këdo që bashkohet (dhe dëshiron t'u bashkohet) atyre. Përkushtuhoemi të sigurojmë që ai të mbetet i tillë, duke e pranuar Kodin e Sjelljes e Etikës si dhe për ta rishikuar dhe përditësuar sipas nevojës. Gjithashtu, ne dëshirojmë të mbrojmë projektet tona kundër atyre që e dëmtojnë ose shtrembërojnë përmbajtjen.
Në përputhje me misionin e Wikimedia-s, të gjithë ata që marrin pjesë në projektet dhe hapësirat e saj do të:
- Ndihmojnë në krijimin e një bote në të cilën të gjithë mund të ndajnë njohuritë me njëri-tjetrin
- Bëhen pjesë e komunitetit global që do të shmangë paragjykimet e gjykimet, dhe
- Kujdesen për saktësisë dhe verifikueshmërisë e punës së saj
Kodi Universal i Sjelljes dhe Etikës përcakton udhëzimet e sjelljes së parashikuar dhe të papranueshme. Zbatohet për të gjithë që ndërveprojnë dhe kontribuojnë në projektet dhe hapësirat e Wikimedia-s në internet dhe fizikisht. Kjo përfshin kontribues të rinj e me përvojë, funksionarë brenda projekteve, organizatorë e pjesëmarrës të ngjarjeve, punonjës e anëtarë të bordeve të grupeve, punonjësve dhe anëtarë të bordit të Fondacionit Wikimedia. Ai zbatohet për të gjitha projektet e Wikimedia*s, hapësirat teknike, ngjarjet personale dhe virtuale, si dhe rastet e mëposhtme:
- Ndërveprimet private, publike dhe gjysmëpublike
- Diskutimet e mosmarrëveshjeve dhe shprehja e solidaritetit mes anëtarëve të komunitetit
- Çështjet e zhvillimit teknik
- Aspektet e kontributit të përmbajtjes
- Rastet e përfaqësimit të filialeve/komuniteteve me partnerë të jashtëm
1 – Hyrje
Kodi Universal i Sjelljes dhe Etikës ofron modelin e sjelljes për bashkëpunim në projektet e Wikimedia-s anembanë botës. Komunitetet mund t'i shtojnë këtij kodi politika që mbështeten në kontekstin lokal dhe kulturor, duke ruajtur kriteret e renditura këtu si një standard minimal.
Kodi Universal i Sjelljes dhe Etikës zbatohet njëlloj për të gjithë Wikimedian-ët pa asnjë përjashtim. Veprimet që bien ndesh me Kodin Universal të Sjelljes dhe Etikës mund të rezultojnë në sanksione. Këto mund të imponohen nga funksionarë të caktuar (sipas rastit në kontekstin e tyre lokal) dhe/ose nga Fondacioni Wikimedia-s si pronar ligjor i platformave.
2 – Sjellje e parashikuar
Çdo uikimedian (Wikimedian), pavarësisht nëse është redaktues i ri apo me përvojë, funksionar i komunitetit, anëtar i bordit apo punonjës i Fondacionit Wikimedia, është përgjegjës për sjelljen e vet.
Në të gjitha projektet, hapësirat dhe ngjarjet e Wikimedia-s, sjellja do të mbështetet në respekt, qytetari, kolegjialitet, solidaritet dhe qytetari. Kjo vlen për të gjithë kontribuesit dhe pjesëmarrësit në ndërveprimin e tyre mes kontribuesve e pjesëmarrësve, pa u bazuar tek mosha, paaftësia mendore ose fizike, pamja fizike, përkatësia kombëtare, fetare, etnike dhe kulturore, kasta, klasa sociale, gjuha, orientimi seksual, identiteti gjinor, seksi apo karriera. As nuk do të bëhen përjashtime bazuar në qëndrimin, aftësitë ose arritjet në projektet ose lëvizjen e Wikimedia-s.
2.1 – Respekt i ndërsjellë
Ne shpresojmë që të gjithë Wikimedian-ët të kenë respekt për njëri-tjetrin. Në komunikimin me njerëzit, qoftë në mjediset e Wikimedia-s në internet apo fizikisht, ne do të kemi respekt për njëri-tjetrin.
Kjo përfshin, por nuk kufizohet në:
- Jini empatikë. Dëgjoni dhe përpiquni të kuptoni se çfarë ju thonë Wikimedian-ët me formime dhe sfonde të ndryshme. Jini gati për të sfiduar dhe për të kuptuar pritshmëritë e sjelljen tuaj si Wikimedian.
- Kini besim dhe bëni redaktime konstruktive; kontributet tuaja duhet të përmirësojnë cilësinë e projektit ose punës. Jini dashamirës kur jepni dhe merrni fidbek. Kritikat duhet të jepen në mënyrë të ndjeshme dhe konstruktive. Të gjithë Wikimedian-ët duhet të supozojnë, nëse nuk ekzistojnë prova ndryshe se të tjerët janë këtu për të përmirësuar bashkërisht projektet, por kjo nuk duhet të përdoret për të justifikuar deklaratat me ndikim të dëmshëm.
- Respektoni mënyrën se si kontribuesit e emërtojnë dhe përshkruajnë veten. Njerëzit mund të përdorin terma specifikë për të përshkruar veten. Si shenjë respekti, përdorni këto terma, kur komunikoni me ose rreth këtyre njerëzve, kur është e mundur gjuhësisht ose teknikisht. Shembujt janë:
- Grupet etnike mund të përdorin një emër specifik për të përshkruar veten e tyre, në vend të emrit të përdorur historikisht nga të tjerët;
- Njerëzit mund të kenë emra që përdorin shkronja, tinguj ose fjalë nga gjuha e tyre që mund të jenë të panjohura për ju;
- Njerëzit që kanë orientim të caktuar seksual ose identitet gjinor duke përdorur emra ose përemra të ndryshëm;
- Njerëzit me aftësi të kufizuara fizike ose mendore mund të përdorin terma të veçantë për të përshkruar veten
- Gjatë takimeve, i mirëpresim të gjithë njerëzit dhe do të jemi të ndërgjegjshëm dhe respektojmë preferencat, kufijtë, ndjeshmëritë, traditat dhe kërkesat e njëri-tjetrit.
2.2 – Civilizim, kolegjialitet, mbështetje reciproke dhe qytetari e mirë
Ne përpiqemi për sjelljet e mëposhtme:
- Civilizimi është mirësjellje dhe etikë e njerëzve, përfshirë të huajt.
- Kolegjialiteti është mbështetja që i japin njerëzit njëri-tjetrit.
- Mbështetje reciproke dhe qytetari e mirë do të thotë të marrësh përgjegjësi për të siguruar që projektet e Wikimedia-s të jenë hapësira produktive, të këndshme dhe të sigurta dhe të kontribuojnë në misionin e Wikimedia-s.
Kjo përfshin, por nuk kufizohet në:
- Mentorimi dhe trajnimi: Ndihmon të sapoardhurit të gjejnë rrugën e tyre dhe të fitojnë aftësi të nevojshme.
- Përkudesje ndaj bashkëpunëtorëve: Ndihmoni dhe mbështetni bashkëpunëtorët. Flisni për ta, kur trajtohen në një mënyrë që nuk është në përputhje me sjelljen e parashkuar në kodin universal tl sjelljes dhe etikës.
- Vlerësoni punën e bërë nga kontribuesit: Falënderojini ata për ndihmën dhe punën e tyre. Vlerësoni përpjekjet dhe jepuni meritat kur duhet.
3 – Sjellje e papranueshme
Kodi Universal i Sjelljes dhe Etikës synon të ndihmojë anëtarët e komunitetit të identifikojnë situatat e sjelljes së keqe. Sjelljet e mëposhtme konsiderohen të papranueshme brenda lëvizjes së Wikimedia-s:
3.1 – Ngacmimi
Kjo përfshin çdo sjellje që synon të frikësojë, zemërojë ose mërzitë një person ose çdo sjellje ku në mënyrë të arsyeshme do të konsiderohej si rezultati kryesor më i mundshëm. Sjellja mund të konsiderohet si ngacmim, nëse është përtej asaj që një person i arsyeshëm pritet të tolerojë në një mjedis global, ndërkulturor. Ngacmimi shpesh merr formën e abuzimit emocional, veçanërisht ndaj njerëzve që janë në një pozitë të cenueshme, dhe mund të përfshijë kontaktin me vendet e punës ose miqtë dhe anëtarët e familjes në një përpjekje për të frikësuar ose vënë në siklet. Në disa raste, sjellja që nuk do të ngrihej në nivelin e ngacmimit në një rast të vetëm mund të shndërrohet në ngacmim përmes përsëritjes. Ngacmimi përfshin, por nuk kufizohet në:
- Fyerje: Përfshin thirrjet me emra, përdorimin e sharjeve ose stereotipeve dhe çdo sulm i bazuar në karakteristika personale. Fyerjet mund t'u referohen karakteristikave të perceptuara si inteligjenca, pamja, përkatësia etnike, raca, feja (ose mungesa e saj), kultura, kasta, orientimi seksual, gjinia, seksi, paaftësia, mosha, kombësia, përkatësia politike ose karakteristika të tjera. Në disa raste, talljet e përsëritura, sarkazma ose agresioni përbëjnë fyerje kolektive, edhe nëse deklaratat individuale nuk do të bënin.
- Ngacmim seksual: Vëmendje seksuale ose përparime të çdo lloji ndaj të tjerëve, kur personi e di ose në mënyrë të arsyeshme duhet ta dijë se vëmendja është e padëshiruar ose në situata ku pëlqimi nuk mund të komunikohet.
- Kërcënimet: sugjeron në mënyrë eksplicite ose të nënkuptuar mundësinë e dhunës fizike, sikletit të padrejtë, dëmtimit të padrejtë dhe të pajustifikuar të reputacionit ose frikësimit duke sugjeruar veprime juridike të padëshiruara për të fituar një debat ose për të detyruar dikë të sillet ashtu siç dëshironi.
- 'Inkurajimi i dëmtimit te të tjerët: Kjo përfshin inkurajimin e dikujt tjetër për të bërë vetëdëmtim ose vetëvrasje, si dhe inkurajimin e dikujt për të kryer sulme të dhunshme ndaj një pale të tretë.
- Zbulimi i të dhënave personale (Doxing): ndarja e informacionit privat të kontribuesve, si: emri, vendi i punës, adresa fizike ose e emailit pa pëlqimin e tyre të qartë qoftë në projektet "Wikimedia", ose ndarja e informacionit në lidhje me aktivitetet e Wikimedia-s jashtë projekteve.
- Përndjekja: duke ndjekur një person përgjatë projektit dhe duke kritikuar vazhdimisht punën e tyre kryesisht me qëllimin për t'i mërzitur ose dekurajuar. Nëse problemet vazhdojnë pas përpjekjeve për të komunikuar dhe arsimuar, komunitetet mund të kenë nevojë t'i adresojnë ato përmes proceseve të vendosura në komunitet.
- Provokimi: Ndërprerja e qëllimshme e bisedave ose postimi me keqbesim për të provokuar qëllimisht.
3.2 – Abuzimi me pushtetin, privilegjin ose ndikimin
Abuzimi ndodh, kur dikush në një pozitë reale ose të perceptuar pushteti, privilegji ose ndikimi përfshihet në sjellje mosrespektuese, mizore dhe/ose të dhunshme ndaj njerëzve të tjerë. Në mjediset e Wikimedia-s, ai mund të marrë formën e abuzimit verbal ose psikologjik dhe mund të mbivendoset me ngacmim.
- Shpërdorimi i detyrës nga funksionarët, zyrtarët dhe stafi: përdorimi i autoritetit, njohurive ose burimeve në dispozicion të funksionarëve të caktuar, si dhe zyrtarëve dhe stafit të Fondacionit Wikimedia ose filialeve të Wikimedia, për të frikësuar ose kërcënuar të tjerët .
- Abuzim i vjetërsisë dhe lidhjeve: Përdorimi i pozitës dhe reputacionit të dikujt për të frikësuar të tjerët. Ne presim që njerëzit me përvojë dhe lidhje të rëndësishme në lëvizje të sillen me kujdes të veçantë, sepse komentet armiqësore prej tyre mund të sjellin një reagim të paqëllimshëm. Njerëzit me autoritet komunitar kanë një privilegj të veçantë për t'u parë si të besueshëm dhe nuk duhet të abuzojnë me këtë për të sulmuar të tjerët që nuk pajtohen me ta.
- Manipulim psikologjik: Të bësh me keqdashje dikë që të dyshojë në perceptimet, shqisat ose të kuptuarit e tij me objektivin për të fituar një argument ose për të detyruar dikë të sillet ashtu siç dëshiron.
3.3 – Vandalizëm me përmbajtje dhe abuzim me projektet
Prezantimi i qëllimshëm i përmbajtjes së njëanshme, të rreme, të pasaktë ose të papërshtatshme, ose pengimi, pengimi ose në ndonjë mënyrë tjetër pengimi i krijimit (dhe/ose mirëmbajtjes) të përmbajtjes. Kjo përfshin, por nuk kufizohet në:
- Heqja e përsëritur arbitrare ose e pamotivuar e çdo përmbajtjeje pa diskutim ose shpjegim të duhur
- Manipulimi sistematik i përmbajtjes për të favorizuar interpretimet specifike të fakteve ose këndvështrimeve (gjithashtu me anë të përkthimit të pabesë ose të qëllimshme të rreme të burimeve dhe ndryshimit të mënyrës së saktë të hartimit të përmbajtjes editoriale)
- Gjuha e urrejtjes në çdo formë ose gjuhë diskriminuese që synon fyerjen, poshtërimin, nxitjen e urrejtjes kundër individëve ose grupeve në bazë të asaj se kush janë ose bindjeve të tyre personale
- Përdorimi i simboleve, imazheve, kategorive, etiketave ose llojeve të tjera të përmbajtjes që janë frikësuese ose të dëmshme për të tjerët jashtë kontekstit të përdorimit enciklopedik, informativ. Kjo përfshin imponimin e skemave mbi përmbajtjen që synojnë të margjinalizojnë ose izolojnë.