Pangkalahatang Kodigo ng Pag-uugali mula sa Pundasyong Wikimedia

This page is a translated version of the page Policy:Universal Code of Conduct and the translation is 100% complete.

Nais mong tumulong sa pagsasalinwika? Magsalin ng mga nawawalang mensahe.

Bakit mayroon tayong Pangkalahatang Kodigo ng Pag-uugali

Naniniwala kami sa pagpapalakas ng maraming tao hangga't maaari na makisali sa mga proyekto at espasyo ng Wikimedia, para maabot ang aming pangarap ng isang mundo kung saan kahit sino ay kayang makipagbahagi sa kabuuan ng kaalamanng pantao. Naniniwala kami na ang aming mga komunidad ng mga tagapagambag ay dapat maging samu't-sari, nagpapabilang, at nalalapitan hanggang maari. Gusto namin na ang mga komunidad na ito ay maging positibo, ligtas at malusog na kapaligiran para sa kahit sinong sumali (at mga gustong makisali). Kami ay nakatuon sa pagtiyak na ito ay nananatiling gayon, kabilang ang pagtanggap sa Kodigo ng Asal na ito at ang muling pagbisita para sa mga pagbabago pag kinakailangan. Gusto rin namin maprotektahan ang aming mga proyekto laban sa mga naninira at nagbabaluktot ng mga nilalaman nito.

Naaayon sa Wikimedia mission, lahat ng mga nakikisali sa proyektong Wikimedia ay:

tutulong na gumawa ng mundo kung saan kahit sino ay kayang makibahagi sa kabuuan ng kaalamang pantao
magiging bahagi ng isang pangdaigdig na komunidad na iiwas sa pagkiling, at
sisikap patunga sa katumpakan at pagpapatunay sa mga gawa nito.

Ang Pangkalahatang Kodigo ng Pag-uugali (Universal Code of Conduct; UCoC) na ito ay tumutukoy sa isang minimum na hanay ng mga alituntunin ng inaasahan at hindi katanggap-tanggap na asal. Nalalapat ito sa lahat ng nakikipag-ugnayan at nag-aambag sa online at offline na mga proyekto at espasyo ng Wikimedia. Kabilang dito ang mga bago at may karanasan na mga taga-ambag, mga tagagawa (functionary) sa loob ng mga proyekto, mga organizer at kalahok ng kaganapan, mga empleyado at kasapi ng lupon (board) ng mga kaakibat (affiliates) at empleyado at mga kasapi ng lupon ng Wikimedia Foundation. Nalalapat ito sa lahat ng proyekto ng Wikimedia, mga teknikal na espasyo, personal at virtual na kaganapan, pati na rin ang mga sumusunod na pagkakataon:

mga pribado, publiko at semi-publikong ugnayan
mga usapan sa di pagkakasundo at mga pagbahagi ng pagkikiisa ng mga miyembro ng komunidad
mga isyu sa teknikal na pag-unlad
mga aspekto ng pagaambag ng nilalaman
mga panahon ng pagkakatawan ng mga kaakibat o mga komunidad sa mga katuwang sa labas.

1 – Pambungad

Ang Pangkalahatang Kodigo ng Pag-uugali ay nagbibigay ng kinakailangang asal para sa mga pandaigdigang proyekto ng Wikimedia. Ang mga pamayanan ay maaring dumagdag dito para gumawa ng mga patakarang binibilang din ang lokal at kultural na konteksto, habang ginagamit ang mga pamantayan na nakatala dito bilang pinakamababang pamantayan.

Ang Pangkalahatang Kodigo ng Pag-uugali ay nagagamit na pantay sa lahat ng mga Wikimedian na walang pagbubukod. Mga gawain na hindi sang-ayon sa Pangkalahatang Kodigo ng Pag-uugali ay maaring magdulot ng parusa. Maari itong ipataw ng mga napiling may karapatan sa mga proyekto (ayon sa kanilang lokal na konteksto) at/o ng Pundasyong Wikimedia bilang legal na may-ari ng mga plataporma.

2 – Inaasahang asal

Bawat Wikimedian, bago man sila o may karanasang editor, functionary ng pamayanan, kaakibat o kasapi ng board o empleyado ng Wikimedia Foundation, ay may pananagutan para sa kanilang sariling asal.

Sa lahat ng mga proyekto, espasyo at kaganapang Wikimedia, ang asal ay nangagaling dapat sa respeto, galang, pagtutulungan, pagkikiisa at mabuting pagkamamamayan. Ito ay nagagamit sa lahat ng mga nakikibahagi at nakikibilang sa kanilang mga ugnayan sa nakikibahagi at nakikibilang, na walang pagbubukod batay sa kanilang edad, pag-iisip o pisikal na kapansanan, pisikal na anyo, bansa, relihiyon, etniko at kultural na pinagmulan, kasta, antas ng lipunan, kasanayan sa wika, oryentasyong sekswal, pagkakakilanlan sa kasarian, kasarian o larangan ng karera. Hindi rin kami gagawa ng mga pagbubukod batay sa katayuan, kasanayan, o mga nagawa sa mga proyekto o kilusan ng Wikimedia.

2.1 – Paggalang sa kapwa

Inaasahan namin na ang lahat ng Wikimedians ay magpakita ng paggalang sa iba. Sa pakikipag-usap sa mga tao, sa online man o offline na mga kapaligiran ng Wikimedia, pakikitunguhan natin ang isa't-isa nang may paggalang sa isa't-isa.

Kasama rito ang, ngunit di lamang kukulangin sa:

Magmalasakit. Makinig at subukang maunawaan ang mga nais ipahiwatig ng mga Wikimedian na may iba't-ibang pinanggagalingan. Humandang labanan at ibagay ang sariling pagkakaunawa, inaasahan at asal bilang Wikimedian.
Magpalagay ng mabuting hangarin, at makilahok sa mga nakabubuong pagbabago; ang iyong mga ambag ay dapat magpabuti sa kinabubuti ng proyekto o gawain. Magbigay at tumanggap ng puna nang may kabaitan at magandang layunin. Ang mga pintas ay dapat ipahayag sa isang malumanay at nakabubuong paraan. Lahat ng mga Wikimedian ay dapat magpalagay, maliban kung may ibang katunayan, na narito ang iba upang nakikihalo upang pagbutihin ang mga proyekto, ngunit hindi ito dapat magamit upang mabigyang-katwiran ang mga salita na may masamang kalalabasan.
Galangin ang paraang itinitawag at inilalarawan ng mga nakikibahagi ang sarili nila. Maaaring gumamit ang mga tao ng mga tiyak na termino upang ilarawan ang kanilang sarili. Bilang tanda ng paggalang, gamitin ang mga terminolohiyang ito kapag nakikipag-usap sa o tungkol sa mga taong ito, kung saan ito ay maaring linggwistiko o teknikal. Mga halimbawa ay kinabibilangan ng:
- Maaaring gumamit ang mga pangkat etniko ng isang tiyak na pangalan upang ilarawan ang kanilang sarili, sa halip na ang pangalan na matagalan nang ginamit ng iba.
- Ang ibang tao ay maaaring gumagamit ng pangalan na may letra, tunog, o salita galing sa kanilang wika na maaaring hindi kilala sa iyo;
- Mga tao na tumutukoy sa isang tiyak na oryentasyong sekswal o pagkaka-kilanlang pangkasarian gamit ang mga natatanging pangalan o panghalip;
- Ang mga taong may tiyak na kapansanan ng katawan o isip ay maaaring gumamit ng mga tiyak na termino upang ilarawan ang kanilang sarili.
Sa mga harapan na pagpupulong, tayo'y magiging magiliw sa lahat at tayo'y magiging maingat at magalang sa mga kagustuhan, hangganan, damdamin, tradisyon, at pangangailangan ng bawat isa.

2.2 – Paggalang, pakikipagkapwa, pagtutulungan at mabuting pamamamayan

Nagsusumikap kami patungo sa mga sumusunod na asal:

Ang kabutihan ay pagiging magalang sa asal at pananalita sa mga tao, kabilang ang mga hindi kilala.
Ang pakikipagkapwa ay ang magiliw na pagsuporta na ibinibigay ng isa't-isa sa mga taong nakikibagay sa isang kinakaraniwan na pagsikap.
Ang pagtutulongan at mabuting pagkamamamayan ay nangangahulugan ng masiglang pananagot upang tiyakin na ang mga proyekto ng Wikimedia ay mabunga, kaaya-aya, at ligtas na mga espasyo, at nakakatulong sa hangarin ng Wikimedia.

Kasama rito ang, ngunit di lamang limitado sa:

Pagtuturo at pag-alalay: Pagtulong sa mga bagong-dating sa mahanap ang kanilang patutunguhan at makakuha ng mga mahahalagang kasanayan.
Pag-antabay sa mga kapwa-tagapag-ambag: Tulungan sila kapag kailangan nila ng suporta, at ipagtanggol sila kapag sila ay pinapakitaan ng paraang hindi naaayon sa inaasahang asal ayon sa Pangkalahatang Kodigo ng Pag-uugali.
Pansinin at bigyan halaga ang gawain ng ibang taga-ambag: Pasalamatan sila para sa kanilang tulong at nagawa. Pasalamatan ang kanilang mga pinagsikapan at bigyan sila ng pagpapatungkol kung saan kinakailangan.

2 – Hindi katanggap-tanggap na asal

Ang Pangkalahatang Kodigo ng Pag-uugali ay naglalayong tulungan ang mga kasapi ng pamayanan na tukoyin ang mga pagkakataon ng masamang pag-aasal. Ang mga sumusunod na mga asal ay itinuturing na hindi katanggap-tanggap sa loob ng kilusang Wikimedia:

3.1 – Panliligalig

Kasama rito ang anumang asal na naglalayon na takutin, galitin, o pasakitan ang isang tao, o anumang pakikitungo kung saan ito ay maituturing na magiging malamang na kalalabasan. Ang asal ay maaaring maituring na panggugulo kung ito ay lampas sa kung ano ang inaasahang kayang tiisin ng isang makatwirang tao sa isang pandaigdigan at magkahalong-kultural na kapaligiran. Ang panliligalig ay madalas na nagiging anyo ng emosyonal na pang-aabuso, lalo na sa mga tao na nasa mahina o mapanganib na kinatatayuan, at maaaring kabilang ang pakikipag-ugnayan sa mga pook ng hanapbuhay o mga kaibigan at kasapi ng pamilya sa layuning takutin o ipahiya. Sa ilang mga pagkakataon, ang asal na hindi sumasapol sa antas ng panliligalig sa isang pagkakataon ay maaaring maging panliligalig sa pamamagitan ng tuwinang pag-uulit. Kasama sa panliligalig ngunit hindi limitado sa:

Mga Panglalait: Kasama dito ang pagtawag ng mga pagbabansag, paggamit ng mga salitang paghamak o mga kabulastugan, at anumang paninira batay sa katauhan. Ang mga panghahamak ay maaaring tumukoy sa mga nakikitang katangian tulad ng talino, anyo, etnisidad, lahi, relihiyon (o kawalan nito), kultura, kasta, oryentasyong sekswal, kasarian, kasarian, kapansanan, edad, nasyonalidad, partidong pampulitika, o iba pang katangian. Sa ilang mga kaso, ang paulit-ulit na pang-aasar, pang-iinsulto, o paglusob ay bumubuo ng pinagsamasamang insulto, kahit na ang mga pahayag ay hindi kung paisa-isa.
Panliligalig na sekswal: Sekswal na pakikituring o anumang uri ng pamimilit kung saan alam ng tao o dapat malaman na ang ipinapamalas ay hindi katanggap-tanggap o sa mga pagkakataon kung saan ang kasagutan ay hindi magawang ipaalam.
Pagbabanta: Tahasan o tuwirang paghiwatig ng maaring pisikal na karahasan, hindi makatarungang panghihiya, hindi patas at hindi makatwiran na pinsala sa reputasyon, o pananakot sa pamamagitan ng pagmumungkahi ng walang bayad na legal na aksyon upang manalo sa pagtatalo o brasuhin ang isang tao na kumilos sa paraan na iyong nais.
Panghihikayat ng pinsala sa iba: Kabilang dito ang paghikayat sa ibang tao na gumawa ng pananakit sa sarili o magpakamatay pati na rin ang paghikayat sa isang tao na magsagawa ng marahas na paglusob sa isang ikatlong partido.
Pagsisiwalat ng personal na datos (doxing): Ang pagbabahagi ng pribadong impormasyon ng mga ibang tagapag-ambag, tulad ng pangalan, pook ng hanapbuhay, tirahan o e-mail address na walang tahasang pagpayag sa mga proyektong Wikimedia man o kung saan pa, o ang pagbabahagi ng kaalaman tungkol sa kanilang Wikimedia na gawain sa labas ng mga proyekto.
Hounding: pagsunod sa isang tao sa buong proyekto at paulit-ulit na pagbatikos sa kanilang ginagawa na may pangunahing layunin na guluhin o hadlangan sila. Kung patuloy ang mga pahirap pagkatapos ng mga pagsisikap na makipag-usap at magturo, maaaring kailanganin ng mga pamayanan na harapin ang mga ito sa pamamagitan ng mga itinatag na proseso sa pamayanan.
Trolling: Sinasadyang guluhin ang mga usapan o naglalathala na may masamang paniniwala upang magpagalit.

3.2 – Pagmamalabis ng kapangyarihan, karapatan, o impluwensya

Ang pagmamalabis ay nangyayari kapag ang isang tao sa tunay o inaakalang katayuan ng kapangyarihan, pribilehiyo, o impluwensya ay nakikibahagi sa hindi magalang, malupit, at/o marahas na pag-uugali tungo sa ibang tao. Sa mga kapaligiran ng Wikimedia, maaari itong maipakita sa anyo ng pananalita o sikolohikal na pang-aabuso at ito ay maaaring maihanay sa panliligalig.

Pagmamalabis ng katungkulan ng mga tagapag-gawa, opisyal, at kawani: paggamit ng awtoridad, kaalaman, o mga mapagkukunan na nasa ilalim ng kanilang mapapangasiwa, pati na rin ng mga opisyal at kawani ng Wikimedia Foundation o mga kaakibat ng Wikimedia, upang takutin o bantaaan ang iba.
Pagmamalabis ng pagka-seniority at mga kilala: Paggamit ng pinag-kakatatayuan at kinabibilangan ng isang tao para takutin ang iba. Inaasahan namin na ang mga taong may makabuluhang karanasan at kakilanan sa kilusan ay kumilos ng maingat na katangian dahil ang mga masasamang puna mula sa kanila ay maaaring magdulot ng hindi sinasadyang pagtalbog. Ang mga taong may mga sinasabi sa pamayanan ay nagtataglay na pribilehiyo na ang turing ay maaasahan, at hindi ito dapat ipagmalabis para lusubin ang ibang mga hindi sumasang-ayon sa kanila.
Sikolohikal na pagmamanipula: Pagiging malisyosong sanhi ng balisang pananaw ng isang tao sa kanyang sarili, pandama, o pagkakaunawa, sa layunin na manalo sa isang talakayan o upang ipilit sa isang tao na gawin ang iyong kagustuhan.

3.3 – Paninira ng nilalaman at pang-aabuso ng mga proyekto

Sadyang pagdagdag ng kumikiling, mali, hindi tumpak, o hindi nararapat na nilalaman, o ang paghadlang, pagpigil o pagpabagal ng paggawa (at/o pagwasto) ng nilalaman. Kasama rito ang, ngunit di lamang limitado sa:

Paulit-ulit na arbitraryo o walang motibong pagtanggal ng nilalaman na walang pagsubok ng wastong usapan o pagbigay ng pagpapaliwanag.
Sistematikong pagmamanipula ng nilalaman upang paboran ang mga tiyak na pag-unawa ng mga katotohanan o pananaw (sa pamamagitan din nang hindi tapat o sadyang maling pagsaad ng mga pinagmulan at pagbabago sa tamang paraan ng pagbubuo ng nilalamang editoryal)
Mapoot na salita sa kahit anong anyo, o maselan na salita upang siraan, ipahiya, o mag-udyok ng poot laban sa mga indibidwal o pangkat batay sa kung sino man sila o ang kanilang mga pangsariling paniniwala.
Ang paggamit ng mga simbolo, larawan, kategorya, tag, o iba pang nilalaman na nakakatakot o nakakasakit ng iba sa labas ng kontekstong ng ensiklopedikong pang-impormasyon na paggamit. Kasama dito ang pagpataw ng panukala na may layuning mag marginalize o magtakwil.